Türkiye’de para basım işlemi Merkez Bankası aracılığı ile yürütülse de “bozuk para” olarak ifade edilen madeni paralar için bu durum geçerli değildir. Madeni para basımı T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Darphane’sinde gerçekleşmektedir. Darphane’nin bastığı madeni paralar ise sadece kuruşlarla sınırlı değildir. Darphane kuruşların yanında altın para olarak nitelendirebileceğimiz “Cumhuriyet Altını” basmakta da yetkili olan kurumdur.

Cumhuriyet altınları kendi içlerinde “sikke” ve “ziynet” olmak üzere 2 gruba ayrılmaktadır. Bu her iki grup da kendi içinde gramına göre 5’e ayrılmaktadır. “Birlik” altınların; 4’de 1’i olanına “çeyrek”, 2’de 1’i olanına “yarım” ve 2,5 katı olanına “iki buçukluk”, 5 katı ağırlığa sahip olanınaysa “beşlik” denilmektedir. Bu da demektir ki Darphane 10 farklı cumhuriyet altının basım işlemini yürütmektedir. Bu altınlar çap ve ağırlık açısından çeşitlilik gösterseler de hepsi 22 ayardır ve Darphane tarafından standardizasyonları sağlanmaktadır.

Cumhuriyet Altını	Sikke (Ağırlığı)	Ziynet (Ağırlığı)
Çeyrek	1,804 gram	1,754 gram
Yarım	3,608 gram	3,508 gram
Birlik	7,216 gram	7,016 gram
İki Buçukluk	18,040 gram	17,540 gram
Beşlik	36,080 gram	35,080 gram

Cumhuriyet ziynet altınları halk arasında yaygın olarak kullanılan altınlardır ve cumhuriyet sikke altınına göre daha ince ve geniş olup daha fazla kenar işlemesine ve motife sahiptir. Cumhuriyet sikke altını ise daha küçük çapta, daha kalın ve ağırdır.

Halk arasında yaygın olarak “çeyrek” diye ifade edilen altın ise genelde ziynet altını işaret ederken “ata lira” olarak ifade edilen altın ise birlik altın sikkeyi ifade etmektedir.

Yukarıda Darphane’nin resmi sitesinden aldığım verilere göre düzenlenmiş bir grafik görünmektedir. Bu grafiğe baktığımız zaman çeyrek ziynet altının piyasada ne kadar tutulduğu açıkça görülmektedir. 2015 yılından sonraysa “ata lira”nın popülaritesinin arttığı söylenebilir.

Cumhuriyet altınlarının standardizasyonu Darphane tarafından sağlandığı için altının eski veya yeni tarihli olması teknik açıdan pek bir anlam ifade etmemektedir. Yalnız yine de alıcılar ve satıcılar açısından psikolojik anlamlandırmalar olduğunda piyasada ufak fiyat farkları ortaya çıkabilmektedir. Ziynet ve sikke altın arasındaki farklardan biri de bu tarihlendirmede yaşanmaktadır. Yılın ilk gününden itibaren ziynet altınlar yeni tarihli basılırken sikke altınlar için tarih değişimi her yıl 29 Ekim Cumhuriyet Bayramında yapılmaktadır. Çünkü cumhuriyet sikke altınlarında basılış yılı değil, basıldığı tarih cumhuriyetin kaçıncı yılına denk geliyorsa o yazılmaktadır.

1738 Sayılı TBMM Kararı ve 234 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile cumhuriyet altınları sadece Darphane’de basılsa da bunun nedeni standart sağlamaktır. Bunun dışında Darphane piyasadaki arz-talep ilişkisine müdahil olmaz. Cumhuriyet altınlarının satışı da Darphane tarafından gerçekleştirilmemektedir.

Çeyrek altın isteyen kimseler külçe altınlarıyla birlikte Darphane’ye müracaat ederler ve siparişlerini iletirler. Dolayısıyla piyasadaki arzı darphane belirleyemez, darphane sadece basım işlemini yapabilmektedir.  Şahıs veya şirket fark etmeksizin Borsa İstanbul Rafineri Listesinde yer alan rafinerilerce üretilmiş 24 ayar külçeleri darphaneye teslim eden kimseler yahut kurumlar teslim ettikleri altınları daha sonrasında 22 ayar Cumhuriyet Altınları olarak Darphane’den temin ederler.

Bir adet 1.000 gramlık külçe altın karşılığında darphanenin size vereceği cumhuriyet altını adeti, altının mahiyetine göre aşağıda listelenmiştir.

Cumhuriyet Altını	Sikke Adeti	Ziynet Adeti
Çeyrek	595	610
Yarım	298	305
Birlik	149	153
İki Buçukluk	60	62
Beşlik	30	31

Külçe altından Cumhuriyet Altını basımı işlemi için elbette bir fire oranı ve işçilik bedeli de vardır. Bu bedel, zamana yahut miktara göre farklılık göstermemekte ve her işlem için standart olarak Darphane tarafından temin edilmektedir.

Cumhuriyet Altını	Sikke Fire ve İşçilik Bedeli	Ziynet Fire ve İşçilik Bedeli
Çeyrek	11,08 gram	14,30 gram
Yarım	9,43 gram	14,30 gram
Birlik	9,43 gram	11,08 gram
İki Buçukluk	2,80 gram + 4 gram karşılığı TL	9 gram karşılığı TL
Beşlik	2,80 gram + 4 gram Karşılığı TL	9 gram karşılığı TL

Kaynak: https://www.darphane.gov.tr/tr/